W okresie wakacyjnym będziemy proponować ciekawe miejsca i obiekty z naszego regionu. Jako pierwsze takie miejsce prezentujemy Haczów, pow. Brzozów. (zdjęcie:/pieknawies.podkarpackie.pl/haczow)

Haczów- znajdziemy tu wszystko, niepowtarzalne zabytki, interesującą historię wioski i ciekawą współczesność. Tego dowodzi chociażby publikacja Zygmunta Jaślara (1936)„ Niezwykła osada Szwedzko- Niemiecka”. No to troszeczkę historii. Dokument lokacji wioski został wydany w r. 1352 przez Kazimierza Wielkiego i tam nazwa wsi zapisana jest jako Hanshoff.  Miejscowość stanowiła przedmiot wielu badań etnograficznych, a haczowianie zaliczani byli do grupy etnicznej zwanej „Głuchoniemcami”.

Znany poeta, ale także badacz-etnografii Wincenty Pol pisał: (…)„całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu (…) , nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu”.

Ocenia się, że do czasów II wojny światowej ok. 70 % mieszkańców miało pochodzenie Niemiecko- szwedzkie, a ok. 20 % łemkowskie.  Warto wspomnieć, że w okresie okupacji Niemcy próbowali zgermanizować tutejszych mieszkańców. Wielu z nich aby tego uniknąć deklarowali swoją przynależność narodową jako „Szwedzi”, (wykorzystując fakt neutralności Szwecji). To co dzisiaj przyciąga uwagę turystów to naprawdę imponujący drewniany kościół z XIV w. zaliczany do największych drewnianych gotyckich świątyń w Europie i najstarszy w Polsce. Okazała wieża drewnianej dzwonnicy jest późniejsza i dobudowana została w XVII w. Kościół, otoczony wodami rzeki był przygotowany do obrony, o czym świadczy to, że w roku 1624, obronił się w czasie najazdu tatarów. W roku 2003 tenże kościół został wpisany na listę „Światowego Dziedzictwa- UNESCO”. Wewnątrz znajdziemy polichromie , datowaną na rok 1495, i z tego okresu pochodzącą rzeźbę, pietę MB Haczowskiej. Została Ona koronowana w Krośnie, przez papieża Jana Pawła II w roku 1997. Okazałą bryłę kościoła otaczają soboty, a całość urzeka pięknem kształtów i proporcji. Z tym zacnym zabytkiem graniczy nowy murowany kościół parafialny, wzniesiony w latach międzywojennych, w stylu dyskretnie nawiązującym do renesansu włoskiego. Ze wzniesienia na którym położony jest kościół tego miejsca, zobaczymy po drugiej stronie doliny potoku odbudowany okazały dwór haczowski. Podniesiony z ruin w ramach zrealizowanego projektu UE, obecnie mieści Gminą Bibliotekę. W niezniszczonej części dworu zachowały się oryginalne pomieszczenia w których zrekonstruowane zostały ich oryginalne polichromie. Tu możemy zobaczyć czym są bordiury.? To pas dekoracyjny obiegający dane pomieszczenie, bardzo rzadko obecnie spotykana dekoracja, ta w Haczowie może zachwycać. Trudno nie ulec urokowi tych pomieszczeń, ale także paniom z biblioteki, które chętnie służą zainteresowanym jako  przewodniczki-informatorki. Tu w holu dworu umieszczone zostały portrety bardzo zasłużonych właścicieli z rodziny Urbankowskich. Znajdziemy tu portret Lucyna Urbańskiej Hallerowej, patriotki, ogromnie zasłużonej dla Powstania Styczniowego (1863-4). Potem poświęciła się „pracy organicznej”, wielce przyczyniając się do rozwoju hafciarstwa, do dzisiaj znane są koronki haczowskie. Szkoda, że nie ma tu portretu Juliana Goslara (1820- 1852), poety- człowieka wielce zasłużonego dla idei niepodległości Ojczyzny, który w czasie rabacji galicyjskiej tu w tym dworze został bardzo dotkliwie pobity i uwięziony. Tamte jakże tragiczne wydarzenia z naszej narodowej historii na pewno pamięta wiele starych drzew parku dworskiego, wśród których wyróżnia się okazały wiąz, o obwodzie 5,19 mb.

Pod koniec XIX w. Haczów była zaliczany do najzamożniejszych w Galicji. Ta dawna zamożność jest chyba kontynuowana, bowiem nie tylko otoczenia kościołów i park dworski dobrze świadczy o dzisiejszych mieszkańcach tej jakże ciekawej wioski na Pogórzu. Naprawdę warto zapoznać się z tą bardzo szczególną wioską, jej pięknymi zabytkami i ciekawą historią.